دشمنان جهان فارسی همچنان در کار تفرقه افکنی هستند

بار دیگر بازی قدیمی تفرقه افکنی بین مردمان هم ربان و هم فرهنگ در افغانستان و ایران تکرار شد. این روزها اخبار نادلپسندی شنیده می شود. آخوندی در خراسان به دست ازبکی سلفی مذهب چاقو زده می شود و موجی از تشویش و نگرانی افغانستانی های ساکن ایران را فرا می گیرد از آنسو برخی ایرانیان که از عمق توطئه های دشمنان ملت های فارسی زبان بی خبرند را علیه افغانستانی ها می شوراند و کار به توهین و تخفیف آنان کشیده می شود.

در آنسوی مرز خراسان نیز همین ماجرا پی گرفته می شود و عواطف و احساسات افغانستانی ها را تحریک می کنند و آتش فتنه بالا می گیرد، به سفارت ایران در کابل تعرض می شود و کنسولکری هرات به آتش گرفته می شود.

انگار تجربه تبر تقسیم استالین و تفرقه افکنی های هند برتانوی هنوز تا هنوز است مثل آتش زیر خاکستر گرم است و قرار نیست به این زودی ها خاکستر شود.دست های پنهان کدام سرویس استخباراتی در کار است؟

همزبانان بزرگ رودکی سمرقندی و مولوی ترمذی و فردوسی طوسی کجا با هم سر جنگ داشتند که حالا هراتی و مشهدی همزبان علم جنگ برافراشته اند. آن سلفی هم گر چه خود را ازبک می خواند اما فارسی گپ می زند و خواه ناخواه متعلق به حوزه فرهنگی زبان فارسی است.

برادران جهان فارسی یک جهان است، گر چه دشمنان نخواهند.

مرو هم از دست رفت

🔴مرو هم از دست رفت!

🔹" مرو " بارها حاکم نشین خراسان بزرگ ، از شهرهای باستانی ایران و مهد فرهنگ ایرانی و احیاء زبان و ادبیات فارسی بود و سامانیان بزرگترین کتابخانه عمومی را که الگوی کتابخانه های امروز جهان شده است در آنجا تاسیس کرده بودند. کتابخانه مرو بزرگترین کانون پژوهشی قرون وسطا و نیز مرکز تکثیر کتاب به زبان فارسی بود .

🔹28 فوریه 1881 نیروهای روسیه شهر تاریخی مرو را تصرف و ضمیمه قلمرو آن کشور کردند . روسها قبلا بخارا و خیوه را تصرف کرده بودند .دولت وقت تهران دو واحد نظامی برای دفاع از مرو به فرماندهی دو شاهزاده قاجار روانه ساخته  بود که بین راه در حوالی قوچان، میان این دو شاهزاده اختلاف شخصی بروز کرد و به علت رنجش یکی از آنان از دیگری و بازگشت ، ماموریت به اجرا در نیامد !

🔹استالین هنگام مرزبندی مجدد و ایجاد جمهوری بر حسب ملیت و زبان محلی ، مرو و بخارا را به تاجیکستان پارسی زبان نداد که مبادا روزگاری با ایران و افغانستان ، باردیگر امپراتوری ایران را تشکیل دهند . تهران نه تنها اعتراضی به استالین نکرد بلکه در صدد برنیامده است تا تلفظ عامیانه " عشق آباد " را اصلاح کند و دست کم از روزنامه ها بخواهد تا آن را رسم الخط درست " اشک آباد " بنویسند که بنای آن مربوط به دوران اشکانیان و زمان پادشاهی اشک یکم است .

🔹اینگونه تبر تقسیم استالین سرزمین هایمان تکه تکه کرد. مرو از دست رفت، بخارا و سمرقند از دست رفت، ترمز از دست رفت و ... 

به قول لایق شیر علی

دامن کوه گرفتیم و دم مرکب خویش

رفت از دست همه دامن دشت و دمنم.

سرک هندی یا خیابان فارسی؟

​​​​​بالاگرفتنِ هیاهوها بر سر واژه‌  «خیابان» در افغانستان چند روزی است که هیاهوها بر سرِ واژه‌ «خیابان» در شهرِ هراتِ افغانستان بالا گرفته است. به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، این هیاهوها از آنجا آغاز شد که شهردارِ هرات، محمدداوود انوری، خواستارِ جایگزینی واژه‌ی هندی سرک بجای واژه پارسیِ «خیابان» شد و در برگه‌ی فیس‌بوکش نوشت: «اصول و قاعده‌ی ملت‌سازی حکم می‌کند که افغانستان به جای کلمه‌  خیابان کلمه‌ی سرک را به کار ببرد. هر چند کلمه‌  خیابان مقبول است، ولی برای تفکیکِ هویتِ ملی در افغانستان باید از کلماتِ رایج در ایران خودداری کنیم». این سخنانِ شهردارِ هرات میانِ کاربرانِ هراتی شبکه‌های اجتماعی، به ویژه فیس‌بوک، با واکنشهایی بسیار روبه‌رو شد. «نجیب بارور» شاعرِ نامیِ پنج‌شیری این را «در پاسخِ شهردارِ بی‌فرهنگِ هرات» سرود:

 

 

زادگاهِ رستم و شاهانِ ساسانی یکی ‌ست

شوکتِ شهنامه و فرهنگِ ایرانی یکی ‌ست

ارزشِ خاکِ بخارا و سمرقندِ عزیز

نزدِ ما با گوهر و لعلِ بدخشانی یکی‌ ست

ما اگر چون شاخه‌ها دوریم از هم عیب نیست

ریشه‌ی کولابی و بلخی و تهرانی یکی ‌ست

از درفشِ کاویان آوازِ دیگر می‌رسد:

بازوانِ کاوه و شمشیرِ سامانی یکی ‌ست

چیست فرقِ شعرِ حافظ، با سرودِ مولوی؟

مکتبِ هندی، عراقی و خراسانی یکی ‌ست

فرقِ شعرِ بیدل و اقبال و غالب در کجاست؟

رودکی و حضرتِ جامی و خاقانی یکی ‌ست

مرزها دیگر اساسِ دوریِ ما نیستند

ای برادر! اصل ما را نیک می‌دانی یکی‌ ست

«تاجکی»، یا «فارسی»، یا خویش پنداری «دری»

این زبان پارسی را هرچه می‌خوانی، یکی ‌ست!

 

این سروده همچون برگِ زر در شبکه‌های اجتماعیِ کاربرانِ افغانستانی دست به دست شد و سروده‌ها و سخنانی از این دست گروهی از جوانانِ هراتی را چنان برانگیخت که در خیزشی خودجوش همه‌  تابلوهایی که در آن واژه‌ی «سرک» جایگزینِ واژه‌ «خیابان» شده بودند از راهها و گذرها پایین کشیدند.

 

ظاهرا ستیز با زبان فارسی تمام شدنی نیست، آن از میراث استالین و تبر تقسیم، و وضع اسفناک این زبان در سمرقند و بخارای شریف، این هم از میراث هند برنانوی و پشتونیسم، و ستیز با این زبان در هرات و بلخ بامیک.

 

Доштани риш дар тоҷикистон мамнуъ шуд

полиси ҷумҳӯрии тоҷикистон маъмурият ёфта аст то бо мушоҳидаи ҳар марди ришдор, дар шаҳри душанбе ва сойири шаҳрҳои бузург, ӯро боздошт карда ва риши вайро тирошад. давлати тоҷикистон пеш аз баргузарии нишасти шанхай дар душанбе, беш аз 200 шаҳрванди тоҷикиро ба ҷурми доштани риш боздошт карда ва риши онҳоро тарош дода буд. Акнун низ иъмоли ин қонун ҳамчунон идомаи дорад. тоҷикистон дар солҳои ахир даст ба иқдомоте монанди мамнӯъияти вурӯди афроди зери 18 сол ба масоҷид, мамнӯъияти ҳиҷоб, дастгирии аносури фаъоли исломгаро ва ҳазфи дарси таърихи ислом аз мутӯни дарси зада аст. Таҷрубайи дигар кишврҳо нашон дода аст ки ин навъи корҳо бесамар аст. барои муқобала бо ифротигари бояд бо ришаҳоии фикрии он мубориза кард. дар тоҷикистон шиъаӣон ва пайравони имоми аъзами абӯ ҳанифа зиндаги микунанд ва фикри такфири ва салафигари бо омӯзаҳойи ҳар ду мазҳаб дар таноқуз аст. ба ин тафаккури ифроти набояди иҷозаи рушд дода шавад . би назари мо ин роҳи ҳалли масъалайи ифротигари намедонад.

шармадагӣ бароии тоҷикон

шармадагӣ бароии тоҷикон Имоми алии раҳмон раёсати ҷумҳӯрии давлати тоҷикистон аз вуҷуди 200 шаҳрванди ин кишвар дар миёни террористҳоии доиш дар Сурия ва Ироқ хабар дод ки 30 нафар аз анҳо кушта шудастанд ва бархе аз анон баъд аз вурӯд ба хоки кишвар боздошт шу шуданд. раҳмон таъкид кард ки саботи тоҷикистон ба далели вуҷуди гурӯҳҳоии динии ифротӣ дар маърази таҳдидоти бузургӣ қарор дорад ва ҳизби ҳокими, тамоми талоши худро дар ҷиҳати мубориза бо терурисм ба хусус дар миёни ҷавонон ба кори хоҳади баст. Як маркази хабарии тоҷикистон эълом кард ки дар ҳафтаии ҷории занӣ ба ҳамроҳи фарзандонаш ки қасди хуруҷ аз тоҷикистон ва вурӯд ба Сурияро доштанди тавассути нируҳоии амнияти боздошти шуданд. аглаби хориҷиҳоии мавҷуд дар доиш, Амрикоӣ , урупоӣ , Асияӣ ва Афрӣқоии ҳастанд ки дар Ироқ ва Сурия бо террористҳоии доиш ҳамроҳ шудаанд ва ҳамбастагии байни алмилалӣ ки Амрико ва сойири кишварҳо узви ани ҳастанд дар талош аст то ба ворид шудани хориҷиҳо ба он поёни даҳад . منبع : شفقنا عراق

جهان فارسی - قنبر علی تابش از افغانستان

қанбар Алии тобиш аз aфғонистон

تا که مولانا است  آهنگِ زبان فارسی

شمس قد افراشت خواهد، سرفشانِ فارسی

то ки мавлоност оҳанги забони фоcӣ

шaмc қад афрошт хоҳад , сарфашони фоcӣ

 

از حدودِ چین و ماچین تا  بخارا و ختن

روم و ری  جغرافیای باستان فارسی

аз ҳудуди Чину Мочӣн то Бухорову хутaн

рӯму раи, ҷуғрофӣои бостони фоcӣ

 

قندهار تو سمرقند است در رقص و سماع

بلخ، لاهور است در رنگین‌ کمان فارسی

 қандаҳори ту самарқандст дар рақсу caмoъ

бaлx, лoxypаст дар рангин кaмoни фоcӣ

 شهر نیشابور و غزنین‌اند بخشی از بهشت

 می رسد تا عرش اعلا دودمان فارسی

 

Шaxpи найшобӯру ғaзнaйнaнд бaxшй аз биxишт

Ми расад то ъapши аъло дӯдмони фоcӣ

 دشت لیلی بوی ابراهیم ادهم می دهد

شهر شیخ مهنه، عشق‌آباد جان فارسی

Дaшти Лайло буии иброҳӣми aдxaм мидaxaд

Шайхри шайхи миxaнa, ишқoбoди ҷони фоcӣ

بحر هند از موج‌ها، یک صبحدم بیدل شکفت

تا که لب تر کرد از شیرین‌بیان فارسی

бaxpи ҳинд аз мавҷҳо, як cyбxдaми бидил шaкyфт

Тo ки лаб тар кард аз шиpин баёни фоcӣ

 

تو برای فال حافظ می کشی خط‌ ونشان؟

 هفت خط "تاج‌محل" خط و نشان فارسی

Тy барои фоли ҳофи микаши хатy нашон?

Хафт хати 'тoҷмaxaл' хатy нашони фоcӣ

رودکی، فردوسی و سعدی، سنایی و شهید:

یک قلم خورشید از یک کهکشان فارسی

 Pyдaки, Фирдавсӣy саъдӣ, сеноӣy шаxид:

як қалам хуршед аз як каҳкашони фоcӣ

 

کاشکی رخش از سمنگان شیهه­ی دیگر کشد

کاش سهرابی دگر زاید زنان فارسی

Кoшки рaхш аз caмaнгон шиxaии дигар кaшaд

Кoшки cyxpoби дигар зoяд занони фоcӣ

 

کابل و کشمیر و شیراز و خجند و چین و روم

کاشکی احیاء شود باز این جهان فارسی

Кобyлy Кашмӣрy Широзy xуҷандy Чину рӯм

Кoшки иxйo шавад боз ин ҷаҳони фоcӣ

 

30/1/1392 قم

رانش زمين در بدخشان

 

فرماندار استان بدخشان افغانستان روز شنبه در خبری فوری کشته شدن 2500 روستایی را بر اثر رانش زمین در دهکده ای در شمال شرقی این کشور تأیید کرد.

شاه ولی الله ادب در گفتگوی تلفنی با خبرگزاری فرانسه گفت : یافته های اولیه ما که بر اساس گزارش های ساکنان منطقه ، شکل گرفته نشان می دهد حدود دو هزار و 500 نفر از جمله گروه زیادی از زنان و کودکان در رانش زمین در این منطقه جان باخته اند.

 آمار ضد و نقیض

مقامات دولت افغانستان از تلفات حادثه رانش زمین در استان بدخشان ، آمارهای ضد ونقیض اعلام می کنند.

محمد اسلم سیاس معاون اداره مبارزه با حوادث طبیعی افغانستان امروز آمار تلفات رانش زمین در شهرستان ارگو ازتوابع استان بدخشان را دویست وپنجاه و پنج نفر اعلام کرد اما استاندار استان بدخشان پیش از این درگفتگو با خبرنگار واحد مرکزی خبر گفت : براثر رانش زمین در شهرستان ارگو ، بیش از دوهزارو پانصد نفر جان خودرا ازدست دادند.

هم اکنون هیئت بلندپایه دولت افغانستان به ریاست محمد کریم خلیلی معاون رئیس جمهور به محل حادثه رفته است.

اداره مبارزه با حوادث طبیعی افغانستان از نهادهای امداد رسان بین المللی خواستار کمکهای فوری از جمله چادر و پتو به حادثه دیدگان بدخشان شده است.

حادثه رانش زمین دیروز در دومرحله در شهرستان ارگو بوقوع پیوست که در مرحله دوم تعداد زیادی از امداد رسانان محلی را در زیر گل و لای مدفون کرد.

به گفته برخی مقامات محلی ، ارتفاع گل ولای در برخی نقاط به حدود ده متر می رسد و همین امر امداد رسانی را با کندی مواجه کرده است.

تروند: اين منطقه از جهان به علت داشتن كوهستان هاي بلند، دره هاي عميق و تنگ زمين زيادي ندارد، اندك زمين هاي اين منطقه همان آبرفت هاي رودخانه اي است كه شرايط كشت و كار و سكونت را فراهم نموده است. غالب روستاها نيز بر روي پشته هاي حاصل از زمين مسطح همين آبرفت ها قرار دارند و همواره در خطر رانش زمين هستند. دولت افغانستان با كمك كشورهاي ديگر بايد شرايطي فراهم نمايد تا لااقل خانه هاي مسكوني به جاي محكمتري منتقل شوند و گرنه اين اتفاق ممكن است در سال هاي اينده نيز اتفاق بيفتد.

درگیری در بدخشان

پس از کشته شدن جنرال عبدالله نظراف رئیس اداره امنیت ولایت مختار بدخشان،  ترور رئيس کميته امنيت ولایت مختار بدخشان سبب شد تا دولت اقدام به اعزام نيروهايي از واحدهاي گارد رياست جمهوري، واکنش سريع، کميته امنيت ملي و وزارت کشور به منطقه کند. اعضای گروه ` طالب ایام بیک اف` متهم به این قتل شده اند با نیروهای دولتی  درگیر شده و تعدادی نیز کشته شدند.  بنا به گفته مقامات ولایت مختار بدخشان 40 تن در این درگیری ها کشته شده اند در حالیکه مخالفین تعداد کشته ها را 200 تن اعلام کرده و آن را نسل کشی می نامند.  مقامات دولتی با اعلام آتش بس و چند بار تمدید آن خواهان تسليم شورشيان به نيروهاي دولتي و تحويل سلاح هايشان هستند. ولی ايام بيک اف رهبر گروه مخالف مسلح با صدور بيانيه اي تاکيد کرده او و گروهش تنها در حضور گروه هاي بي طرف بخصوص نيروهاي سازمان پيمان امنيت دسته جمعي براي حل مشکلات موجود مذاکره خواهند کرد.

برخي ناظران معتقدند ريشه حوادث بدخشان را بايد در مسائل اقتصادي جستجو کرد زیرا 74 فی صد بودجه این ولایت از طرف دولت تامین می شود که صرف هزينه‌هاي ايجاد زير ساخت‌هاي اقتصادي، اشتغال‌، خدمات بهداشتي و آموزشي گردد. ولی تا وقتی که امنیت برقرار نباشد، مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت. البته يکي از دلايلي که تا کنون مانع از ايجاد اين زير ساختها شده، موقعيت کوهستاني ولایت بدخشان است که خود به تداوم فقر به شديدترين شکل خود در اين منطقه‌ي کوهستاني با جمعيت بيش از دويست هزار نفري آن کمک کرده است. وضعيتي که سبب ترغيب ساکنان منطقه به فعاليت در بخش قاچاق اعم از قاچاق مواد مخدر، اسلحه و کالا شود. چيزي که شايد بزرگترين اتهام دولت به گروه طالب ايام بيک اف باشد. همجواري اين منطقه با افغانستان نيز به سهولت در انجام انواع قاچاق در بدخشان تاجيکستان کمک کرده است.

گفته مي شود براي حل بحران بدخشان قرار است ` آقاخان چهارم` رهبر اسماعيليان جهان ‌با امامعلي رحمان رئيس جمهوري تاجيکستان در شهر دوشنبه درباره حل بحران به گفت و گو نشینند که ما از نتایج آن بیخیریم.

تعریضی بر مقاله " آريان تاریخی و آریاهای ساختگی "

تعریضی بر مقاله " آريان تاریخی و آریاهای ساختگی " نوشته دوست گرانقدر و ندیده افغانی

 برادر ارجمند افغانی ما فاضل کیانی در سایت جاغوری، مقاله ای نوشته اند درباره آریان و ناآریان (به تعبیر ایشان توران)، مطلب ایشان گرچه از سر دردمندی از اوضاع زمانه و ستمی که بر مردم شریف بلخ و بامیان و ... رفته است نوشته شده و این حس نوع دوستی ایشان ستودنی است، اما تحریف تاریخ در راستای ایدئولوژی پوسیده و غربی ناسیونالیسم از محققی چون ایشان زیبنده نیست. به همین دلیل چند نکته ای درباره مطلب ایشان نوشته و به عرض ایشان می رسانم. انشاءالله اگر خداوند فرصت و مجال، و حس و حالی دست دهد، در زمانی دیگر به تفصیل در این باره سخن خواهم گفت. در این فرصت به همین نکته بسنده می کنم که وی خواسته یا ناخواسته، دانسته یا ندانسته در زمینی به بازی پرداخته که دشمنان وحدت و یکپارچگی ملت های همزبان پارسی (تاجیکی/ دری) گوی را هدف گرفته است.

ادامه نوشته

معرفی رساله آکادمیک فیض الله شریف زاده

امروز 3 نوامبر، در دانشده معارف جمهوری تاجیکستان مراسم معرفی رساله آکادمیک فیض الله شریف زاده "تعلیم و تربیت همگرایی" برگذار می شود.

 رئیس دانشکده معارف تاجیکستان ایرنه کریماوه گفت: " در این اثر نشان داده می شود که در عالم تعلیم و تدریس، همگرایی یکی از برنامه های مهم تعلیم و تربیت است. مولف این تحقیقات پیرامون این نظریه را در سال های آخر قرن بیستم انجام داده است. ولی امروز هم این نظریه در مکتب های ابتدایی مورد استفاده قرار دارد. این نظریه جوانب بسیار دارد و تحقیق مفصل آن در مکاتب میانه و تحصیلات عالی بر عهده محققان است".

 در این اثر جهت گیری های اساسی تعلیم و تربیت همگرایی از قبیل سرفصل ها، شیوه ها و اصول تعلیمات ملی مورد تحقیق قرار گرفته است. این کتاب برای عالمان، محققان بخش معارف، دستیاران و استادان، دانشجویان دانشکده های آموزگاری و معلمان مکتب ها پیش بینی شده است.

 قابل ذکر است که استاد فیض الله شریف زاده مولف بیش از 200 مقاله علمی از جمله 8 رساله و 6 كِتابِ دَرسی برای مکتب ابتدایی و دانشکده های عالی بوده با راهبری او بیش از 30 نفر از دستیاران و استادان از رساله های علمی دفاع کردند.

 نکته: من این خبر را از خبرگزاری تاجیک پرس نقل می کنم. متاسفانه نثر آن بقدری خراب است که من مجبور شدم آن را قدری دستکاری کنم تا برای خوانندگان قابل فهم تر شود. گرچه مردم عادی تاجیکی(فارسی) را خوب گپ می زنند ولی نویسندگان خیلی بد می نویسند، هم بواسطه آنکه سال های درس آموزی را به زبان روسی پشت سر گذاشته، و به دستور زبان روسی خو گرفته اند و هم بواسطه کلمه های روسی بسیاری که در نوشته های خود استفاده می کنند.

ادامه نوشته

معـرفي چهار کـِـتاب تازه نـَـشر در وزارت معارف

امروز در وزارت معارف جمهوري تاجيكستان مراسم معـرفي  چهار کـِـتاب تازه نـَـشر داير بود. در اين مراسم مسئولين وزارت معارف جمهوري تاجيكستان اشتراك و سخنراني نمودند.

يكي از مسئولين وزارت گفت كه كتاب هاي بيشتري در جمهوري اسلامي ايران با صفت بلند و طراحي نوآماده گرديده است. با استفاده از اين كتاب هاي تازه نشر منبعد خوانندگان از صنف 7 تا 11 مي توانند دانش خود را مكمل نمايند. قابل به تذكر است كه توي سال هاي اخير كتاب هاي درسي با استفاده از تكنولوژي جديد با صفت خوب از چاپ برآمده و در دسترس خوانندگان گردانده شده است.

احياي خط فارسي در سرزمين رودكي

ايران كتاب‌هاي درسي دانش‌آموزان تاجيكستان را در مقاطع مختلف به خط نياكان آنان منتشر مي‌كند

با گذشت 20 سال از استقلال كشور تاجيكستان و حكومت 100 ساله خط سيرليك، بالاخره 120 هزار دانش‌آموز اين كشور در مقاطع مختلف تحصيلي از ابتدايي تا دبيرستان از امسال به خط نياكان خود، متون بزرگان زبان و ادب فارسي را مي‌خوانند.

آن طور كه دكتر فريدون اكبري، مدير گروه ادبيات فارسي دفتر برنامه‌ريزي و تأليف كتاب‌هاي درسي وزارت آموزش و پرورش به «جام‌جم» مي‌گويد، از آغاز سال 1918 ميلادي در خط مردم تاجيكستان گسستي رخ مي‌دهد و از اين تاريخ خط فارسي، يعني خطي كه در سراسر تاجيكستان عمري بيش از هزارسال داشته است به دلايل سياسي، حكومتي و تسلط روس‌ها كنار گذاشته مي‌شود.

ادامه نوشته

پيشنهاد رئيس‌جمهور تاجيكستان: نمايش سالانه دستاوردهاي علمي فرهنگي ملت‌هاي حوزه نوروز

رئیس جمهور تاجیکستان با اشاره به جهانی شدن نوروز آن را تنها جشن مربوط به قوم های ایرانی و تورانی ندانست و گفت: دایره این جشن امروز بخش های گسترده ای از کره زمین را فراگرفته است.

امام علی رحمان در مراسم جشن جهانی نوروز در تهران با بیان اینکه جشن نوروز مورد احترام و پذیرش ادیان و بسیاری از ملت هاست، افزود: نوروز پدیده ای است که خداوند به انسان ها تقدیم کرده و اسلام نیز آن را پذیرفته است و این جشن پس از ظهور اسلام در قلمرو آن گسترش یافته و امروزه با جهانی شدن در جغرافیایی بزرگتر مورد احترام است.

وی یکی از ویژگی های نوروز را سازگاری با همه اعتقادات دانست و گفت: ارزش های والای نوروز هر روز گسترش می یابد.

رئیس جمهور تاجیکستان نوروز را روز پیروزی نور بر ظلمت، عدالت بر ظلم، زیبایی بر زشتی و پاکیزکی بر آلودگی دانست و از جمهوری اسلامی ایران به علت گسترش فرهنگ نوروز قدردانی کرد.

امام علی رحمان پیشنهاد کرد در سال های آینده همزمان با برپایی جشن جهانی نوروز، دستاوردهای علمی، پژوهشی و فرهنگی ملت های حوزه نوروز به نمایش درآید تا موجب هم افزایی توان و افزایش همکاری و تعاون کشورها شود.

در پایان سخنرانی امام علی رحمان اقای احمدی نژاد کتاب اشعار رودکی را به رئیس جمهور تاجیکستان اهدا کرد.

منبع خبر

امضاي يادداشت تفاهم ميان سه كشور فارسي زبان

در اجلاس سه جانبه ايران، تاجيكستان و افغانستان صورت گرفت

اجلاس سه جانبه ايران، تاجيكستان و افغانستان با امضاي يادداشت ميان روساي جمهور سه كشور پايان يافت.
در اين اجلاس كه روز پنج شنبه در ساختمان حافظيه سعدآباد تهران برگزار شد، دكتر احمدي نژاد رئيس جمهور كشور جمهوري اسلامي ايران، حامد كرزاي رئيس جمهور افغانستان و امام علي رحمان رئيس جمهور تاجيكستان حضور داشتند.

 

ادامه نوشته

افضل شاه شادیف

گر چه افضل شاه شاديف هنرمندي است كه نياز به معرفي ندارد، ولي از باب تذكر و يادآوري بايد بگويم كه اين هنرمند تاجيك زبان زاده سمرقند (اين شهر امروز جزو ازبكستان است)، ترنم گر دوستي و وحدت ملت تاجيك، و سراينده (خواننده و سرودخوان) سرودهاي عاشقانه و عارفانه و از پيشروان ادب تاجيكي است که با آواي دلنشین خود سالها چراغ زبان فارسي را در آسياي ميانه زنده نگه داشته است.

ادامه نوشته

پيوند پارسي ميانه و فارسي نو *

زبان فارسی دری، گویش خراسانی زبان پارسی میانه (پهلوی) می باشد كه پس از اسلام گسترش يافته و بر ديگر گويش هاي ايراني اين سرزمين چيره شده است.

ریشه پهلوی زبان پارسی کنونی را می توان به آسانی ثابت کرد. مروری بر چند واژه متعلق به زبان هاي پارسی باستان و میانه و نو گواهي آشکار بر وجود پیوند ميان اين سه زبان ايراني است:

ادامه نوشته

زلزله در تاجيكستان

روز گذشته خبري بين مردم شهرهاي دوشنبه، كولاب و برخي ديگر از نقاط پخش شد اين خبر مردم را نگران كرده و باعث شد ساكنان اين مناطق شب را با وجود سردي هوا، خارج از خانه هاي خود بگذرانند. گفته مي شد زلزله (زمين لغزه) اي با قدرت 9 ريشتر اين مناطق را بين ساعت هاي12 تا 4 صبح خواهد لرزاند.

زلزله اي در قرقيزستان ده ها كشته و زخمي برجاي گذاشت. طبق اطلاع کمیته امور اضطراری تاجیکستان، مركز اين زلزله كه صبح روز یکشنبه، ساعت 3:40 دقیقه به وقت محلی رخ داد، در محلی واقع در 155شمال شرق دوشنبه بوده است.

در يك هفته گذشته دو زلزله با قدرت۳ تا ‪ ۵/۵ ريشتر بخش هايي از تاجيكستان را لرزانده ولي هيچ كدام از اين زلزله ها خسارتي در پي نداشته است.

در پي اين دو حادثه شایعه وقوع زلزله بصورت پیامک (SMS) و به نقل از مرکز زلزله سنجی تاجیکستان براي بسياري از شهروندان ارسال شده بود. منشاء و انگيزه پخش اين خبر معلوم نگشت، اما مقامات امنيتي و پليس تحقيقات خود را براي يافتن عوامل پخش اين شايعه آغاز كرده اند.

جهانگير نظام(اف) رييس انستيتوي زلزله شناسي تاجيكستان، شايعه وقوع زلزله احتمالي در اين كشور را بي‌اساس خواند و گفت: اين عمل از سوي افراد يا گروهي با هدف بي‌ثبات كردن اوضاع اجتماعي و ايجاد ترس در ميان مردم صورت گرفته كه عواقب ذهني و رواني منفي در جامعه گذاشته است.

وي گفت: افرادي كه اين شايعه را طرح ريزي و پخش كرده‌اند مي‌دانند كه مردم عامي عمدتا شايعه را باور مي‌كنند. ولي هنوز امكان پيش بيني زلزله با دقتي كه شايعه شده وجود ندارد و در مراكز زلزله نگاري جهان نيز تجهيزاتي ساخته نشده است كه بتواند وقوع زمين لرزه را در زمان مشخص پيش بيني كند.

امام حسین (ع)

مطلع شديم دو کتاب "انقلاب کربلا از دیدگاه ‌اهل سنت" تألیف "عبدالمجید ناصری داوودی"  و "از مدینه تا کربلا" تألیف "رضا شيرازي" به همت رایزنی فرهنگی ایران در تاجیکستان به خط سرلیک منتشر شده است.

بسیاری ازمردم تاجیکستان از حماسه کربلای حسینی و عاشورا به‌خوبی مطلع هستند و در برخی از مناطق این کشور از جمله ناحیه درواز در جنوب و بدخشان در شرق تاجیکستان در ایام محرم آیین‌های ویژه‌ای از جمله کربلا خوانی برگزار می‌شوند. حدود 5 درصد از جمعيت تاجيكستان بويژه اهالي ولايت بدخشان را پيرو مذهب سيعيه امامي اسماعيلي هستند، شمار اندكي از پیروان شيعه اثني عشري نیز بصورت پراکنده در تاجیکستان می زیند.

اكثريت مردم تاجيكستان اهل سنت و پيرو مذهب حنفي هستند و به فاطمه دخت پيامبر، حسن (ع) حسين (ع) علاقه دارند. پاره‌ای ازخطیبان مساجد اهل سنت تاجیکستان نیز، خطبه‌های نمازجمعه‌ای را که همزمان با عاشورا و تاسوعای حسینی ‌است، به حادثه کربلا و رشادتهای یاران امام حسین (ع) و بازخوانی جنایات لشکریان یزید اختصاص می‌دهند.

برخی ازعلما و تاجیکهای متدین دهه اول محرم را به یاد تشنگی و گرسنگی یاران امام حسین(ع) در صحرای کربلا روزه می‌گیرند.

گرامیداشت تولد رودکی

به قراری که مطلع شدیم:

در روز يكم ديماه امسال- روز يلدا- هزار و صد و پنجاهمين (1150) سال تولد رودكي پدر شعر فارسي با حضور 700 ميهمان داخلي و خارجي در تهران و روز سوم ديماه در شهر مشهد گرامي داشته مي شود.

نامه وارده

سلام عزيزان: زبان فارسی و دری در اصل يکی است. اما اينکه چرا در ايران بنام فارسی و در افغانستان بنام دری و همچنان در تاجکستان بنام تاجکی ياد ميشود بحث است طولانی و عميق اما برای افهام مسله، برای تان چند نکته را ياد آوری ميکنم اميد قناعت شما را فراهم آورده باشد. زبان فارسی ِ دری و تاجکی همه اش يک زبان واحد است که در دوران های مختلف بيشتر به فارسی و دری شهرت داشته است که اعيان و اشراف بارگاه يا دربار وقت صحبت ميکردند آن را دري خطاب ميکردند به همین سبب زبان فارسی را گاهی دری یا درباری گفته اند که میشود دری را صفت زبان فارسی دانست یعنی بگویم که زبان فارسی دری. اما اينکه چه وقت اسم زبان ما به دری مسمی شد اين را تاريخ برای ما ثابت ميسازد (زبان کشور ما تا قبل از جلوس ظاهر شاه هم فارسی ياد ميشد. پس سوال اينجاست که چرا بعد از روی کار آمدن ظاهرشاه اسم زبان ما که تمامی ادارات دولتی و ملکی با آن مکاتبه و مکالمه ميکردند واژگون شد و يکباره بنام دری مسمی شد. در حدود سال ۱۳۴۳ ظاهرشاه و حواریونش بنابر خواست های شوم و مغرضانه شان زبان کشور ما را نام گذاری کردند که گويا با جدايی فارسی از دری که در اصل يک زبان مشترک ميان ايران، افغانستان و تاجکستان است، خدمتی به پتان ها (پشتو زبانان) کرده باشد و نفوس آنان را زیاده از فارسی زبانان جلوه داده باشد، دست به عمل غير انسانی و خاينانه ای زد. گويا با جدايی زبان فارسی دری از هم کسانيکه با اين زبان صحبت ميکنند از هم جدا خواهند شد و افغانستان قطعا از پتان ها است و بس که اين عمل متعصبانه و خاينانه ای ظاهرشاه و برنامه سازانش تمامی مکاتب، ادارات دولتی و ملکی، دانشگاه ها به پوهنتون ها تبدیل شد، دوا خانه به درملتون، شفاخانه به مرستون، و حتی رتبه ی اساتید دانشگاه ها هم به پوهنوال و پوهانوال و پوهیالی و ... بدل شد که در آن دوران دستگاه های حکومتی و همگان با زبان فارسی دری مکاتبه و مکالمه میکردند (در مکاتب مضمون ها بخاطر فهم بیشتر شاگردان با زبان فارسی دری تدریس میشد که این عمل باعث فلج سازی دستگاه حکومت شده بود زيرا همه داد و ستد و مکاتبات دولتی و غیر دولتی با زبان فارسی دری صورت ميگرفت). اين است افسانه زبان فارسی دری در کشور ما، اما همين سرنوشت بالای تاجکستان هم صدق ميکند. حالا يک سوال دارم که آيا فرقی بين زبان احمد شاملو، مير غلام محمد غبار و صدرالدين عينی وجود دارد؟! البته بگويد نه! صرف فرقی که بين زبان ما و ايران وجود دارد فرق لهجه ای است نه فرق اينکه فلان زبان جدا از ديگر است. اگر فرق اين باشد پس زبان اهالی هرات و کابل از هم جدا است و يا اينکه زبان مردم هزاره جات از زبان تخارستان جدا هستند نه هرگز اينطور نيست، زبان احمد شاملو، ميرغلام محمد غبار و صدرالدين عينی يکی است اين ها همه بهانه ايست بخاطر لطمه زدن از برای قدامت و دارايی های فرهنگی اين زبان و ...

 متین پژمان

ديدار وزيران سه كشور فارسي زبان

عليرضا علي‌احمدي وزير آموزش و پرورش ايران به همراه گروهي از مقامات وزارتخانه در جمع وزيران آموزش و پرورش يكصد كشور در كنفرانس جهاني آموزش و پرورش در ژنو حاضر شد و با برخي از اين وزيران گفت‌وگو كرد

 بنا بر اين گزارش، در حاشيه اين كنفرانس، نشست سه‌جانبه وزراي آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران، افغانستان و تاجيكستان نيز برگزار شد كه در اين نشست، وزراي آموزش و پرورش سه كشور فارسي‌زبان بر تقويت و گسترش (انكشاف) همكاري‌هاي آموزشي به ويژه در زمينه آموزش زبان فارسي تاكيد كردند.

 در اين نشست سه‌جانبه مقرر شد كه كارشناسان آموزشي سه كشور در اين مركز با همكاري يكديگر، برنامه‌هاي آموزشي سه جانبه را، طراحي و ارائه كنند كه اين همكاري‌ها، تاليف كتاب‌هاي درسي، ترجمه كتاب‌ها و نشريه‌هاي يونسكو به زبان فارسي و نيز طراحي برنامه‌هاي آموزشي را شامل مي‌شود.

 ديدار وزير آموزش و پرورش تاجيكستان نيز از ديگر برنامه‌هاي وزير آموزش و پرورش ايران در حاشيه كنفرانس جهاني آموزش و پرورش بود كه در اين ديدار، دو وزير با اشاره به مشتركات تاريخي و فرهنگي دو كشور، خواستار گسترش و تقويت روابط و همكاري‌هاي آموزشي ايران و تاجيكستان شدند و قرار شد كه نمايشگاه كتاب‌هاي درسي و غيردرسي با همكاري وزارت آموزش و پرورش ايران در ايام نوروز در شهر دوشنبه برگزار ‌شود.

در عين حال، برگزاري جشنواره فيلم‌هاي آموزشي در دوشنبه و شتاب بخشيدن به روند ساخت مدرسه ايراني در اين شهر نيز از جمله موضوعاتي بود كه مورد توافق وزيران آموزش و پرورش دو كشور قرار گرفت.

علي احمدي همچنين گفت: وزير آموزش و پرورش تاجيكستان در آينده نزديك بنا به دعوت دكتر محمد زاهدي، وزير علوم، تحقيقات و فن‌آوري، به ايران سفر خواهد كرد.

منبع: سايت تابناك

پرزیدنت تاجیکستان به ایران می رود

دکتر علی اصغر شعردوست سفیر ایران در تاجیکستان در دیدار با خبرنگاران و نشرات که در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران برگزار گردید، ضمن خیرمقدم به خبرنگاران گفت: امام علی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان چهارشنبه آینده به ایران سفر می کنند که باز این کار یک حادثه بسیار مهمی در روابط دو کشور ایران و  تاجیکستان است بنا به گفته آقای شعردوست امام علی رحمان و هیئت همراه او روز چهارشنبه آینده برای یک سفر دو روزه وارد تهران خواهند شد و در جریان این سفر با محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران و دیگر مقامات رسمی دیدار و گفتگو خواهند داشت.

سفیر جمهوری اسلامی ایران افزود: طرفین برخی مسائل منطقوی و بین المللی را مورد مذاکره قرار خواهند داد، همچنین پیرامون مسائل مربوط به همکاری های ایران و تاجیکستان در زمینه انرژی و ارتباطات بین سه کشور فارسی زبان، که اسناد آن قبلا به امضا رسیده، گفتگو خواهند کرد.

آقای شعردوست گفت: در راستای توسعه روابط بین دو کشور امروز ما می توانیم ادعا بکنیم، که این یک رابطه الگو و نمونه در روابط بین الملل هست، که این میزان تردد در عالی ترین سطح ممکن بین دو کشور یک حادثه ممتاز است. سفر آتی جناب آقای رحمان به ایران در واقع دومین سفر ایشان در طی یک سال به تهران محسوب می شود و این بسیار حایز اهمیت است. البته در پاسخ به سفر قبلی ایشان آقای احمدی نژاد هم در شهریورماه گذشته به دوشنبه سفر داشتند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان ضمن رضایت از سطح روابط دو کشور گفت: همچنان که از ظرفیت های دولت ما به حد اکثر ممکن استفاده می کنیم، بخش خصوصی ایران را در تاجیکستان فعال کردیم. بهار و تابستان امسال در مقایسه با سال گذشته حجم مبادلات تجاری بین دو کشور سه برابر شده است. این یک جهش بزرگ است. در بسیاری از زمینه ها، در احداث کارخانه ها، در راه اندازی کارخانه های تعطیل شده تاجیکستان، در انتقال خدمات فنی و مهندسی از جمهوری اسلامی ایران به تاجیکستان و سایر زمینه ها، که در صنایع تبدیلی، در مواد غذایی، در صنعت پوشاک هست، در حقیقت الأن یک همکاری بسیار گسترده و جدّی بین ایران و تاجیکستان شروع شده و در آن بخش خصوصی نقش کلیدی دارد، که این برای ما بسیار مهم است. یکی از فواید این کارها آن بوده، که جای کار بسیاری در تاجیکستان برای جوانان ایجاد شد. البته بسترها برای توسعه بیشتر در این زمینه وجود دارد و این زمینه تمام نشدنی است.

ديدار در تهران

برآمدن از سیطره زبان روسی

دوست من در تارنگار بخت ملت با عنوان فرهنگ ما در خطر Фарханги мо дар хатар از دشمني روسيه به پيشرفت ما تاجيكان سخن گفته و اينكه نمي تواند پيشرفت ما را بيند، منهم با نظر اين دوست موافقت دارم و همينگونه مي انديشم ولي گمان دارم خود ما هم  در پيدايش اين وضع بي تقصير نيستيم از گذشته سخن نمي گويم كه استاد لايق شير علي حق مطلب را ادا نموده است:

 دامن كوه گرفتيم و دم مركب خويش         رفت از دست همه دامن دشت و دمنم

 نمي پرسم كجا شد دشت خوارزم و فرغانه؟ بر سمرقند و بخارايمان چه گذشت و اكنون در چه محنتي به سر مي برند؟ شهر سبز و ترمذمان اكنون در چه وضعيي اند؟

 از خود و از ديگر خواهران و برادرانم مي پرسم، چرا بعد از گذشت اينهمه سال از استقلال، هنوز زبان اول اكثريت ما تاجيكان روسي است؟ تا كي بايستي زير سلطه اين زبان باقي بمانيم؟ نمي خواهم از سروران دولت انتقاد كنم كه چرا كوتاهي شده است؟ مي خواهم از خودمان بپرسم چرا نمي توانيم خط نياكان را بخوانيم؟ چرا در سرتاسر پايتخت نام يك  مغازه يا كارخانه (اداره) اي به خط فارسي نيست؟ در سرتاسر پايتخت من فقط شعبه بانك تجارت ايران را ديدم كه به خط فارسي نوشته شده است. مي خواهم به دوستان و بردارانم بگويم:

 1- عليرغم گذشت 16 سال از استقلال تاجيكستان و تصويب قانون جايگزيني خط و زبان نياگان بجاي زبان روسي، غلبه و سيطره زبان و خط روسي، مجالي براي توسعه زبان فارسي (تاجيكي) باقي نمي گذارد و بنظر مي رسد همچنان زبان روسي، زبان اول كشور است، به گمانم هر چه سريعتر خط فارسي جايگزين شود كشور زودتر به استقلال واقعي نزديك مي شود. 

 2- لهجه تاجيكي با فارسي استاندارد در ايران اندكي تفاوت دارد، اين تفاوت هم در كلمات و مفردات ديده مي شود و هم در طرز بيان كه طنين خاص خود را دارد، مانند لهجه هاي يزدي و اصفهاني كه طنين ويژه خود را داشته و با لهجه استاندارد يا حتي با لهجه پايتخت (تهران) تفاوت دارند.

براي نمونه برخي كلمه ها، صرفا تفاوت آوايي دارند مانند گشاده كه در اينجا با ك تلفظ مي شود، يا واژه هايي مانند دريا به معني رود، كارخانه به معناي اداره. برخي كلمه ها نيز نظيرشان در فارسي ايران نيست، حالا اين واژه ها فارسي اصيل هستند يا از زبان هاي ديگر وارد شده اند، نياز به بررسي بيشتر دارد، مانند: اَپَه به معناي خواهر بزرگتر، آچه به معناي مادر، باي به معني غني و ثروتمند، كم بغل به معناي فقير ، كافتن به معناي جستجو كردن و ...

بنظر حقير فرهنگستان زبان فارسي ايران و تاجيكستان بايستي در تبيين اين تفاوت ها و در صورت نياز يكسان سازي آنها همكاري نزديك تري داشته باشند

 3- هر چه از پايتخت كه در غرب كشور قرار دارد به سمت ارتفاعات پامير (مرز افغانستان و چين) در شرق پيش روي، عليرغم آنكه زبان ها و گويش هاي محلي در آنجا رايجتر است ولي آنها که فارسی می دانند فارسي را سليس تر و روانتر صحبت مي کنند، خصوصا مسن ترها (بويژه زنان) كه كمتر  تحت تاثير آموزش رسمي قرار گرفته و به اصالت زباني خود نزديكترند. فكر مي كنم در زمينه روش و مواد آموزشي بايستي بررسي دقيق تري صورت گيرد.

 4- يكي از اشكالاتي كه زياد به چشم مي خورد کمبود كتاب ها و منابع آموزشي به خط فارسي است، چرا كه فقط در صنف 5 و 6 يك درس به آموزش زبان فارسي و خط نياگان اختصاص دارد كه خود اين برنامه نيز خالي از اشكال نيست، چرا كه:

 الف –پس از پايان صنف 6 اين كتاب نيز جمع آوري و به دانش آموزان ديگر داده مي شود، اين موضوع باعث مي شود كه فرد ديگر منبعي به خط و زبان فارسي در اختيار نداشته و بتدريج آموخته هاي خود را فراموش كند.

ب- كمبود معلميني كه بتوانند آموزش خط و زبان فارسي را در همين مختصر ساعات بر عهده بگيرند مشكل ديگري است كه اثربخشي اين برنامه را مي كاهد.

در اين زمينه با سرور ارجمند جناب آقاي ميرزا بدل كه انسانی شریف، فرهنگ دوست و سردار وزارت فرهنگ (وزیر) می باشد،گپ مي زدم، ايشان گفت: " قرار است امسال ايران دو ميليون كتاب فارسي در اختيار دولت تاجيكستان قرار دهد".

 لازم است از دولت ايران بخاطر اين خدمت فرهنگي قدرداني نمود.  ولي كمبود معلمان را چه مي توان كرد؟ نياز به انديشه دارد. شايد بتوان با فراهم نمودن امكان سفر معلمان ايراني و استفاده از تجربه آنان در تعطيلات تابستاني ایشان، رونقي به آموزش و كسب مهارت در خواندن و نوشتن خط نياكان فراهم نمود ولي اين برنامه بايستي با حضور داوطلبانه براردان ايراني همراه باشد، چرا كه تامين هزينه اين برنامه در حال حاضر در توان وزارت فرهنگ نيست.

 5- به علت سالها تسلط روس ها بر همه ارکان جمهوري تاجيكستان، مردم آگاهي اندكي از پيشينه فرهنگي و تاريخي و حتي ديني خود بطور تفصيلي دارند كه مي توان اين مشكل را با تدوين، نشر و ارسال كتاب هاي ساده و زود فهم از سوي انتشارات ايراني بر طرف نمود. بخاطر اينكه امكانات نشر در تاجيكستان نسبت به ايران خيلي كم است و كتاب هاي نشر تاجيكستان گران درمي آيد و خريدار كم دارد.

پامیر

با پوزش از وقفه ای که رخ داد، مدتی به ارتفاعات پامیر رفته بودم و امکان دسترسی به اینترنت نداشتم.

 

مشاهير تاجيكستان - شهر دوشنبه ۱۴/۰۸/۲۰۰۸

به ترتيب از راست: ماكسيم كوركي، صدرالدين عيني، حافظ شيرازي، سعدي شيرازي، ابوالقاسم فردوسي، ابوعبدالله رودكي، ابن سينا، عمر خيام، عبدالرحمن جامي، ميرزا تورسن زاده، ابوالقاسم لاهوتي

در آمیختگی و یگانگی فرهنگی ایران و تاجیکستان را از همین نگاره زیبا می توان دریافت، براستی به غیر از هیکل (مجسمه) ماکسیم کورگی - که علت حضورش در این نگاره را نمی فهمم-  کدام شخصیت را می توان ایرانی یا تاجیک ندانست یا کدام را فقط می توان از یکی از این دو کشور دانست؟

بازار شاه منصور - شهر دوشنبه ۲۸/۰۸/۲۰۰۸

اشکاشم (کوههای افغانستان در پس زمینه تصویر دیده می شوند)۲۰/۰۸/۲۰۰۸

آماده سازی باغ رودکی (لنین سابق)  پیش از برگزاری کنفرانس سروران پیمان شانگهای در دوشنبه (براي بازديد ميهمانان)

تازه های نشر در ایران 2

 ديار آشنا (ويژه گيهاي جغرافيايي كشورهاي آسياي مركزي)

نوشته: نسرين احمديان شالچي                       ISBN:964-444-223-7

مکان چاپ: مشهد            تاريخ چاپ :1387     ناشر: بنياد پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي

پس از استقلال كشورهاي اسياي مركزي، بسياري از ممالك جهان با هدف برقراري روابط سياسي و اقتصادي با آنها بر سر ميز مذاكره نشستند. ايران نيز با توجه به تاريخ مشترك و موقعيت مناسب خود، در صدد احياء پيوندهاي ديرين و ايجاد تحكيم روابط نوين برآمد. بديهي است موفقيت در اين زمينه بدون شناخت توانايي ها و محدوديت هاي اين كشورها امكان پذير نيست اين كتاب نيز با همين هدف تهيه شده و با تعيين محدوده اسياي مركزي آغاز مي شود سپس ويژگيهاي‌ طبيعي‌، انساني‌ واجتماعي‌ ناحيه‌ آسياي‌ مركزي‌ و همچنين‌ پنج‌ كشور ازبكستان‌، تاجيكستان‌، تركمنستان‌، قزاقستان‌ و قرقيزستان ‌مورد بررسي‌ قرار گرفته‌ است‌.

روابط گوناگون ايران و خراسان از جمله مباحثي است كه در انتهاي اين كتاب از آن سخن به ميان آمده و سرانجام راهكارهايي براي بهبود روابط با اين كشورها ارائه شده است.

اگر چه كتاب خالي از كاستي ها، خصوصا در مورد تاجيكان كشور ازبكستان نيست. ولي در مجموع مدخل بسيار مفيدي در زمينه آشنايي بيشتر با اين منطقه است. از ديگر خصوصيات مفيد اين كتاب وجود نقشه‌هاي‌ متعددي است كه مطالب‌ كتاب‌ را تكميل‌ مي‌كنند.

قيمت پايين كتاب نيز ديگر ويژه گي آن مي باشد. (10000 ريال)

 

*******

تاريخ و فرهنگ مردم خجند كتاب ديگري از همين انتشارات است كه اگر چه جزو تازه ها نيست ولي بخاطر ارزش آن در زمينه آشنايي با تاجيك ها و ايراني تباران اسياي مركزي به معرفي آن مي پردازم.

 

تاريخ و فرهنگ مردم خجند

اثر: نذيرجان تورسان زاد         تصحيح :اصغر ارشاد سرابي، مريم ساساني   ISBN:964-444-617-8

مکان چاپ: مشهد            تاريخ چاپ :1383     ناشر: بنياد پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي

 

اين کتاب اثري شايسته و خواندني است که پژوهشگران را با تاريخ و فرهنگ مردم خجند و آسياي مرکزي آشنا مي سازد.

مؤلف کتاب را بر اساس آثار مکتوب دوره هاي باستان، سده هاي ميانه، دوره جديد و نيز تحقيقات ميداني نگاشته و نظريات محققان گوناگون را شاهد آورده است.

او خواننده را گاه همراه خود تا فراز كوههاي پامير، آلاي و تيان شان بالا برده و گاه تا عمق دره هاي عميق و سرسبز خجند كشانده است.

كتاب در پنج فصل به شرح زير تدوين شده است:

فصل اول: تاريخ و فرهنگ خجد در آثار و تمدن معنوي و مادي

فصل دوم: جغرافياي تاريخي سرزمين خجند

فصل سوم: تاريخ خجند (از عصر مفرغ آغاز و پس از ذكر دوره هاي هخامنشي، سلوكي و اشكاني، ساساني، دوره اسلامي و ... تا خجند در دوره شوراها)

فصل چهارم: فرهنگ سنتي خجند ( شامل فرهنگ مادي سنتي، لباس، انواع غذاها و طعامها و خانواده)

فصل پنجم: دانشوران و انديشمندان خجندي

نويسنده سرانجام چنين نتيجه مي گيرد كه سراسر خراسان – از ري تا تاش قرقان و از طراز تا كابل – شهر خجند مركز و كانون تاريخ بوده است.

 

« امروزه خجند قديم بعد از دوشنبه، دومين مركز اقتصادي و فرهنگي جمهوري تاجيكستان است. مساحت سرزمين خجند 26 هزار كيلومتر مربع يعني 20٪ مساحت كل سرزمين تاجيكستان و جمعيت آن دو ميليون نفر است كه حدود 1/3 جمعيت كشور است و ... »

 

*******

اگر چه تبر تقسيم اتحاد شوروي سرزمين هاي تاجيك نشين را از هم جدا و آن را بين جمهوري هاي متعدد تقسيم كرد ولي فرهنگ ايراني و زبان فارسي همچنان در اين سرزمين ها رايج است.

براي پژوهندگان و علاقه مندان به جستجو در پهنه فرهنگ و تمدن ايراني و اسلامي، سمرقند نامي آشنا و ارجمند است.

 

سمرقنديان چه مي گويند(لغتنامه مختصر گويش سمرقندي)

اثر: دكتر رسول هادي زاده         ISBN: 964-444-584-8

مکان چاپ: مشهد            تاريخ چاپ :1382     ناشر: بنياد پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي

پس از اسلام كه زبان فارسي در حوزه فرهنگي ماورالنهر بويژه در سمرقند – زايشي دوباره يافت و فارسي دري نام گرفت، اين شهر شاعران و اديبان بسيار بزرگي را در خود پرورد. از اين رو، گفتار و گويش سمرقنديان كه از عصر رودكي تا كنون با همه فراز و فرودها همچنان نغز و ناب مانده است مي تواند معياري باشد براي شناخت صورت هاي نخستين و اصيل بسياري از واژه گان فارسي.

اثر حاضر، حاصل تراوش خامه دانشمند تاجيك، پروفسور رسول هادي زاده است كه خود در سمرقند زاده  شده و نتيجه جستجوها و تتبعات خود را درباره گويش سمرقنديان در اين كتاب گرد آورده است.

تازه هاي نشر در ايران

ارمغان بدخشان (شرح حال شاعران قرن هفدهم تا نوزدهم بدخشان(

شاه عبدالله بدخشي  ,  تصحيح :فريد بيژن

مکان چاپ: تهران            تاريخ چاپ :1386     ناشر: بنياد موقوفات دکتر محمود افشار

 

بدخشان سرزمینی با آداب و سنن و السنه و لهجه های گونه گون است که در مجموع تعلق به ادب پارسی دارد. این دیار را با ناصر خسرو و اسماعیلیه می شناسیم اما بسیار بیش از این است و همواره در آن شاعرانی فرهیخته بوده اند و اشعار نغز می سروده اند.

کتاب ارمغان بدخشان تذکرة‌الشعرای قرن هیجدهم و نوزدهم است اما با نگاهی متعلق به اوائل قرن بیستم. نگاهی که از یک سو ریشه در سنت تذکره نویسی دارد و از سوی دیگر تاریخ ادبیات.

در مقدمه می خوانیم: مؤلف در این اثر به شاعران و نویسندگانی می پردازد که به قلمرو بدخشان به مفهوم تاریخی آن مربوط می شوند نه به محدوده بدخشان فعلی.

با مطالعه این کتاب که به ظاهر شرح حال شاعران و نمونه اشعار آنهاست می تواند یک دوره تاریخ ادبی بدخشان را مطالعه کرد و با فرهنگ این سرزمین آشنا گشت. وی در مقدمه هر بخش شرحی جغرافیایی می دهد چنان که در خلال بحث از شاعران به تاریخ هم می پردازد. به علاوه اوضاع اجتماعی و فرهنگی بدخشان را هم مد نظر دارد. علاوه بر اینها مطالبی در ارتباط با قومیت شناسی و زبانشناسی هم دارد. اطلاعات جغرافیایی آن به خصوص ارزشمند است.

 این کتاب حوالی سالهای 1312 – 1316 شمسی نوشته شده است. فرید بیژن در مقدمه مفصل شرحی در باره کتاب و زندگی شاه عبدالله بدخشی آورده که بسیار سودمند است.

 

تاريخ علماي بلخ ج 2

تاريخ چاپ :1386     ناشر:  بنياد پژوهشهاي اسلامي مشهد

 

دومین مجلد کتاب تاریخ علمای بلخ منتشر شد. جلد نخست آن چند سال قبل توسط همین ناشر انتشار یافته بود. این اثر شامل شرح حال علمای بلخ از حرف ع تا بحشی از حرف میم است. بنابرین انتظار می رود که مجلد دیگری هم در راه باشد.

برای هر شرح حال به طور متوسط ده سطر اختصاص داده شده و منابع آن هم آثار کهن است. روشن است که بلخ در تمدن اسلامی کهن جایگاه والایی داشته و در قرون نخستین اسلامی دانشمندان زیادی تقدیم کرده است. بیشتر منابع کتابهای تراجم کهن عربی و قدیمی است و افرادی نیز که معرفی شده اند عمدتا مربوط به دوران قدیم هستند. با این حال شماری از ادبا وشعرای قرون بعدی به خصوص قرن های نهم تا دوازدهم هم در این کتاب معرفی شده است. در این زمینه به معاصرین هم توجهی شده و شماری از عالمان بلخی که تحصیل کرده برخی از حوزه های ایران و عراق بوده اند نامشان در این مجموعه ارزشمند آمده است. تعداد شرح حال های ارائه شده در این مجلد از 290 تا 661 است.

 

آثار تاريخي ورارود و خوارزم

منوچهر ستوده   

 مکان چاپ: تهران     تاريخ چاپ :1386     ناشر:  بنياد موقوفات دکتر محمود افشار

 

پس از دو سال که از چاپ جلد نخست این اثر گذشته بود، اکنون جلد دوم آن عرضه شده است. این کتاب حاصل گشت و گذار جدی استاد ستوده در شهرهای کهن و بزرگ ماوراءالنهر است که امروزه بسیار کوچک شده اما همچنان در دل خود آثاری از آن روزگاران را جای داده است.

 

این مجلد شامل بیان آثار تاریخی چندین شهر دیگر است.

نخست: شهر سبز یا شهر کش و ترمذ و ختلان

دوم: حصار و پنجکنت

سوم: بدخشان

چهارم: خوراسان شامل مرو و ختل

پس از آن افزوده ها و پیوست هایی دارد که از آن جمله چند گفتار با این عناوین است:

1- آثار و بناهای تاریخی غزنی و بلخ و هرات

2- آثار تاریخی دهستان

3- کتیبه سرخ کوتل بغلان از عبدالحی حبیبی (192 – 294(.

در این اثر بسان مجلد پیشین بسیاری از کتیبه های فارسی از روی در و دیوار مساجد و خانقاهها و سنگ قبرها خوانده شده است. مثلا سنگ قبر حکیم ترمذی (ص 18). مقابر فراوانی هم هست که کتیبه های فارسی دارد اما مدفونین شناخته شده نیستند. در بخش بدخشان اشاراتی را به آثار اسماعیلیه و تاریخچه آنان در آن محیط دارد.

فرزند ربیع آمد

تولد شدن شمس آسمان نبوت بر همه مسلمان جهان مبارك

 

ستاره اي بدخشيد و ماه مجلس شد                  دل رميده ما را انيس و مونس شد

نگار من كه به مكتب نرفت و خط ننوشت              به غمزه مسئله آموز صد مدرس شد

                                                                             حافظ شيرين سخن

 

اي اصل ديوان غزل، شاد آمدي، شاد آمدي          نقد دل و جان در بغل، شاد آمدي، شاد آمدي

بنياد غم ها سوخته، جان مرا افروخته                 بر قصد صد مكر و حيل، شاد آمدي، شاد آمدي

بكشاده زلف پر شكن، بشكسته صد ارمان من     اي كان عيش بي خلل، شاد آمدي، شاد آمدي

از صفحه برگ گلت، خواندم غزل هاي دلت           اي شاهكار بي بدل، شاد آمدي، شاد آمدي

در عالم شور و مقل، در عرصه جنگ و جدل          اي در ملاحت بي مثل، شاد آمدي، شاد آمدي

در بزم گنگ و كورها، در خوان تلخ و شورها          كندوي سرشار عسل، شاد آمدي، شاد آمدي

بودم زهستي ام خجل، در چاه مانده پا به گل      پيروز بر  ثوج اجل، شاد آمدي، شاد آمدي

اندر لبان غنچه سان، پيك ز عمر جاودان              بر قصد مرگ بي محل، شاد آمدي، شاد آمدي

بر من دمي دوران بران، با من بگو با من بخوان      اي ارمغان از ازل، شاد آمدي، شاد آمدي

                                                         لايق شير علي شهريار شعر فارسي آسياي ميانه

سرما در تاجيكستان بيداد مي كند

بیداد سرما امسال در تاجیکستان مردم را درمانده نموده و جان بسیاری از کودکان را گرفته است.

 

اين سخنان يك دوست در مورد سرمای امسال است:

 

“Вакте ки берун мебарой, нафаси яхи хаво ба руят мезанад ва аз шиддати хунукй об аз чашмонат берун меояд, ба андозае ки атроф ба назарат дархаму бархам намудор мегардад.”

وقتي كه بيرون مي برايي، نفس يخ هوا به  رويت  مي زند و از شدت خنكي آب از چشمانت بيرون مي آيد، به اندازه اي كه اطراف به نظرت درهم و برهم نمودار مي گردد.

 

 سردي كه اين روزها تاجيكستان را در بر گرفته در نيم نيم قرن گذشته سابقه نداشته و كسي نظیرش را به ياد ندارد. در اين اواخر مقامات كشور انتقال برق را در پايتخت – شهر دوشنبه - نيز محدود نموده اند و هم اكنون ساكنان پايتخت تنها ده ساعت در شباروز روشنايي برق را مي بينند و آن هم ذر صورتی كه رعايت شود كه چنين نيست. اما مناطق ديگر بويژه دهات عموما روي برق را نمي بينند.

 

مردم نه امكان و نه خواهش شنيدن راديو و تلويزيون و خواندن نشريه ها را دارند، نه به نوشته هاي روزنامه نگاران و اظهارات مقامات توجه مي كنند. مردم تنها چيزي كه مي خواهند زودتر رفتن سردي و تاريكي و زودتر آمدن برق است.

 

نرخ مواد غذايي و سوختني بالا رفته و مردم آخرين ذخيره مالي خود را براي خريدن غذا و سوخت و دارو صرف مي كنند. بر اثر سردي هوا و غذاي سرد خوردن ها، شماره مريض ها افزايش يافته است، ولي كم كساني به بيمارخانه مراجعت مي كنند، زيرا مي دانند كه آن جا وضع بدتر است و بهتر ني. در پي قطع برق در بيمارستان ها اطفال نوزاد هم به هلاكت رسيده اند كه علت مرگ آنها را مقامات دفعتا مريضيهاي طبيعي عنوان كرده اند. مردم برای کاستن از آزار سرما کیسه های آب گرم را به شکم و پهلوهای طفلان می بندد تا از اثر سرما در امان بمانند.

 

بيش از همه ساكنان بناهاي بلند آشيانه از اين وضع رنج مي برند. در اين بناها كه اكثرشان در دوشنبه نه و پنج آشيان داردند، ليفت ها كار نمي كنند، آب قطع مي شود سيستم فاضلاب يخ كرده است و مردم براي قضاي حاجت مجبورند بيرون بروند كاري كه قبلا از شنيدنش نفرتشان مي آمد.

 

برخي از اين بناها با بتون ساخته شده اند و اين بتون ها خانه ها را به اندازه اي سرد مي كند كه استخوان ها به درد مي آيند. مردم همان لباسي را كه در بيرون مي پوشند با همان لباس خواب مي كنند.

 

مطمئنا وضع زندگي و بهداشت و آموزش بايد نه فقط از فرهنگ و ملت موقع داشته باشد بلكه اكثر مردم هميشه مخالف فرهنگ پرستي و ملت دوست داري با شكم گرسنه و بدن مريض و سرمازده بوده و مي باشند. در اين وضع چه بر سر فرهنگ اين مردم خواهد آمد خدا مي داند. دور از ذهن نيست كه مردم در اين سرماي سخت گرما را بر حفظ ديوان سعدي و شعرهاي رودكي ترجيح دهند و غم چند پاره گي سرزميني و جدا افتادگي از ديگر همزبانان را نخورند، اين است كه كمك و ياري رساني در اين روزهاي سخت محبت ها را بيشتر و پيوندها را محكمتر مي كند. 

هراس از شكوه تمدن ايراني

در يكي از جستارهاي پيشين گفته بودم «سران شوروي همواره از آن نگران بودند كه تاجيكهاي آسياي ميانه و افغانستان با ايران متحد شوند و امپراتوري پارسها زنده شود و اين ترس هنوز ميان قدرتهاي معاصر وجود دارد». تاييدي بر اين سخن از غيب رسيد و آنهم اعترافي است كه  هنري كيسينجر، وزير امور خارجه سابق آمريكا در گفت‌وگويي با مجله آلماني «اشپيگل» بر زبان آورده است.

 

اگر به سخنان اين مقام پيشين آمريكا توجه كنيم در مي يابيم كه آمريكاي امروز نيز همچون اسلاف انگليسي خود، روسيه تزاري و سران شوروي سابق از شكوه تمدن ايراني هراس دارند و اينهمه مزاحمت و دردسر كه براي ايران درست مي كنند در همين راستاست.

 

سياست تفرقه انگيزي چون دري، تاجيكي و فارسي ناميدن يك زبان واحد هم نمي تواند جداي از همين سياست دانسته شود. و هر كس كه به اين مسئله دامن بزند دانسته يا نادانسته مزدور بیگانگان است.

 

زبان فارسي ركن اساسي فرهنگ مشترك همه ماست چه در ايران زندگي كنيم يا افغانستان يا تاجيكستان و ظيفه همه ما گسترش قلمرو زبان فارسي از يك سو و از سوي ديگر انكشاف و تقويت آن است. وظيفه همه ما فارسي زبان هاست كه فارغ از ملاحظات دولت ها با وحدت و همدلي در گسترش روابط فرهنگي بكوشيم. رفت و آمدهاي مردمي و ديدار از سرزمين هاي همديگر را بيشتر كنيم و به يكديگر براي بهتر شدن وضعيت اقتصادي و تامين نيازهاي هم ياري رسانيم، و همديگر را در پيشرفت هاي علمي و فرهنگي شريك بدانيم و تجربيات مان را با همديگر به اشتراك بگذاريم.

 

به كوري چشم دشمنان روابط فارسي زبانان آسياي ميانه، ايران و افغانستان روزبروز گسترش خواهد يافت و همگي با هم شكوه تمدن ايراني را دوباره از نو مي سازيم.

ادامه نوشته

سفر رئیس جمهور تاجیکستان به ایران

رئیس جمهور تاجیکستان امام علی رحمان روز شنبه ۲۰ بهمن ۸۶ وارد تهران شد. مراسم استقبال رسمی از ایشان امروز ۲۱ بهمن با حضور رئیس جمهور اسلامی ایران برگزار خواهد شد. ضمن آروزی سلامتی برای رهبران دو کشور دوست و برادر از ایشان درخواست می کنیم در جهت گسترش پیوندها و روبط فی مابین تدابیر موثری اتخاذ نمایند.