زمين

Замин    زمين

Зин пиш, шоерони санохвон, ки чешмешон

Дар саъду наҳси толеъу сайри сетори бўд,

Бас нуктеҳойи нағзу суханхойи пурнегор

Гуфтанд дар сетойиши ин гунбади кабўд.

Аммо, замин ки биштар аз ҳарче дар љаҳон

Шойестайи сетойишиу  такрими одамист,

Гумному ношинохау бисепос монд. 

 

Ай модар, ай замин!

емрўз, ин манам ки сетойишгари туам.

Аз туст ришау рагу хўну хўрўши ман.

Фарзанди ҳақгузри ту туам шокири.

Бас рўзегор гашту баҳору хазон гузашт

Ту мондиу гушодагийи бикаронаат.

Тўфони нуҳ ҳам натавонист шуъла кушт

Аз оташи гудохтаи љоведоат.

 

Ҳар паҳлавон ба хок расидаст гурдааш

Ғайр аз ту, ай замин ки дарин саҳнайи сетиз

Монди баљои хвиш

Пайваста зўрманду гаронсангу уствор.

 

Фарзанди бадсеголи агар чун ҳаромион

Бар ҳармати ту тохт,

Ҳаргез туҳи нашуд дилат аз миҳри модари

Бо љумла носепоси фарзанди бишенохт.

 

Ори, замин сетойишу такрим ро сезост

Аз ўст ҳарчи ҳаст дарин паҳн боргоҳ,

Парвардагони доману гаҳвораи вейанд

Суҳроби паҳлавону сулаймони подишоҳ.

 

Ей бас ки тозийонаи хўнини барқу бод

Пичида дарднок

Бар гурдайи замин,

Ей бас ки сайли каф ба лаб овардайи абўс

Љўшида саҳмнок барин хоки саҳмгин,

Зонгўна маргбор ки пендошти, дариғ

Дигар замин ҳамиша туҳи монда аз ҳаёт,

Аммо, замин ҳамиша ҳамонгўна сахтпушт

Бирўн кашиада тан аз зири ҳар бало,

Ва оғ бозкарда ба лабханди офтоб

Заррину пурсаховату сарсабзу дилгушо…

 

Бигзор чун замин

Ман бигзоронам ин шаби тўфон гиритаро,

Онгаҳ ба нўшхади гуҳарбори офтоб

пиши ту густарам ҳама ганљи наҳуфтаро…

 ҳ.И.сойа(ҳўшанг ибтаҳољ), 1955

زین پیش شاعِرانِ ثَناخوان، که چِشمِشان

در سعد و نحسِ طالع و سير ستاره بود،

بس نكته هاي نغز و سخنهاي پر نگار

گفتند در ستايشِ اين گنبدِ كبود.

اما، زمين كه بيشتر از هر چه در جهان

شايسته ستايش و نكريمِ آدمي ست،

گمنام و ناشناخته و بي سپاس ماند.

 

اي مادر، اي زمين!

امروز، اين منم كه ستايشگرِ توام.

از تست ريشه و رگ و خون و خروشِ من.

فرزند حقگزارِ تو و شاكر توام.

بس روزگار گشت و بهار و خزان گذشت

تو ماندي و گشادگي بي كرانه ات.

طوفان نوح هم نتوانست شعله كُشت

از آتشِ گداخته جاودانه ات.

 

هر پهلوان به خاك رسيدست گرده اش

غير از تو، اي زمين كه كه درين صحنه ستيز

مانده به جاي خويش

پيوسته زورمند و گرانسنگ و استوار.

 

فرزند بد سگالي اگر چون حراميان

بر حرمت تو تاخت،

هرگز تهي نشد دلت از مهر مادري

با جمله ناسپاسي فرزند بي شناخت.

 

آري، زمين ستايش و تكريم را سزاست

از اوست هرچه هست درين پهن بارگاه،

پروردگان دامن و گهواره ويند

سهراب پهلوان و سليمان پادشاه.

 

اي بس كه تازيانه خونينِ برق و باد

پيچيده دردناك

بر گرده زمين،

اي بس كه سيل كف به لب آورده عبوس

جوشيده سهمناك برين خاك سهمگين،

زانگونه مرگبار كه پنداشتي، دريغ

ديگر زمين هميشه تهي مانده از حيات،

اما، زمين هميشه همانگونه سخت پشت

بيرون كشيده تن از زير هر بلا

زرين و پر سخاوت و سرسبز و دلگشا ...

 

بگذار چون زمين

من بگذرانم اين شبِ توفان گرفته را،

آنگاه به نوشخندِ گهربارِ آفتاب

پيش تو گسترم همه گنجِ نهفته را ...

ه.ا. سايه (هوشنگ ابتهاج)، 1333

اشكاشم

تاجيكستان

 

ТОЧИКИСТОН

Точикистон сарзамини тазодҳои табиии шигифтангез мебошад. Силсилакўҳҳои баланде, ки сарчашмаи бештари дарёҳои минтақаи Осиёи Марказй ҳастанд, дараҳои зебоманзар, водиҳои гарми дорои вазъи иқлимии мўътадил, ки дар онҳо киштзорҳои пахта, ангурзорҳо, боғҳои меваҳои шаҳдбор доман паҳн кардаанд, биёбонҳои баландкўҳе, ки дар сардиву сармо камтар аз фасли зимистони Сибир нест - ин ҳама дар ҳудуди Чумҳурии Точикистон воқеъ гардидааст. Масоҳати Чумҳурии Точикистон 143,1 ҳазор километри мураббаъ ва аҳолии он бештар аз шаш миллион нафар мебошад. Аз шимол ба чануб 350 километр ва аз ғарб ба шарқ 700 километр имтидод дорад. Тўли умумии марзҳои чумҳурй бештар аз 3 ҳазор километр аст. Аз чумла 1030 километр бо Давлати Исломии Афғонистон, 230 километр бо Чумҳурии Мардумии Чин марзи муштарак дорад ва аз тарафи шимолу ғарб бо кишварҳои Ўзбекистону Қирғизистон ҳамчавор мебошад. Шаҳрҳои муосир ва хонаҳои истиқоматиро бе таъмини шароити рифоҳй аз қабили оби гарм, марказҳои гармидиҳй ва учоқҳои газ наметавон тасаввур намуд. Сабк ва тарҳҳои мемории муосир ҳамакнун, чи шаҳрҳои бостонии Хучанд, Панчакент, Истаравшан (Ўротеппа), Кўлоб ва чи шаҳрҳои нав аз қабили Хоруғ, Қайроқум, Норак, Роғун, Сарбанд ва амсоли онҳоро оро додаанд. Шаҳри Душанбе, пойтахти Чумҳурии Точикистон бузургтарин шаҳри кишвар буда, теъдоди аҳолии он беш аз ним миллион нафар мебошад. Шаҳри Қайроқум бо қолинҳо ва фаршҳои марғуби худ хеле машҳур аст. Шаҳри Норак низ зебост. Шаҳри Норак бо банди об ва нерўгоҳи барқи обии беназири худ машҳур мебошад. Точикистон аз лиҳози захираҳои нерўи барқи обй дар чаҳон яке аз чойҳои аввалро соҳиб мебошад. Баъди ба охир расидани сохтмони нерўгоҳҳои барқи обии Сангтўда ва Роғун дар дарёи Вахш Чумҳурии Точикистон на танҳо эҳтиёчоти дохилии худро ба нерўи барқ таъмин мекунад, балки метавонад ба бозори чаҳонй низ онро барорад. Муддати беш аз 20 сол аст, ки нерўгоҳи барқи обии Норак - ин мўъчизаи нерўофарин маҳалҳои аҳолинишини водии ҳисор, корхонаҳои саноатии шаҳри Душанбе, корхонаи алюминии шаҳри Турсунзода, мучтамаъи тавлидии барқ ва кимиёии Ёвонро бо нерўи барқи арзон таъмин мекунад. Мутобиқи Конститутсияи (Сарқонун) Чумҳурии Точикистон ҳокимияти давлатй шакли президентй дошта, Президенти Чумҳурии Точикистон сарвари давлат ва ҳокимияти ичроия (ҳукумат) мебошад. 6 ноябри соли 1999 дар натичаи интихоботи умумихалқй Эмомалй Раҳмонов ба мўҳлати 7 сол Президенти Чумҳурии Точикистон интихоб гардид.
Мачлиси Олй - парламенти Чумҳурии Точикистон мақоми олии намояндагй ва қонунгузор мебошад. Мачлиси Олй аз ду мачлис - Мачлиси миллй ва Мачлиси намояндагон иборат буда, мўҳлати ваколати он 5 сол аст.

Мачлиси намояндагон дар асоси интихоботи умумии бевосита ва овоздиҳии пинҳонй интихоб гардида ба таври доимй ва касбй амал мекунад.
Баъди фурўпошии давлати абадқудрати Иттифоқи Советй дар сарзамини собиқ шўравй як қатор давлатҳои мустақил арзи вучуд намуданд.
9 сентябри соли 1991 Чумҳурии Точикистон давлати соҳибистиқлол эълон гардид. Барои нахустин бор баъди 1100 соли таъсиси давлати Сомониён точикон дубора соҳибдавлат шуданд

 

تاجكستان سرزمين تضادهاي شگفت انگيز طبيعي مي باشد. سلسله كوههاي بلندي كه سرچشمه بيشتر رودخانه هاي منطقه آسياي ميانه هستند؛ دره هاي زيبا منظر، وادي هاي گرم داراي وضع اقليمي معتدل كه در آنها كشتزارهاي پخته، انگورزارها و باغهاي ميوه هاي شهدبار دامن پهن كرده اند؛ بيابان هاي بلند كوهي كه در سردوي و سرما كمتر از فصل زمستان سيبر نيست. اين همه در حدود جمهوري تاجيكستان واقع گرديده است.

مساحت جمهوري تاجيكستان 1/143 هزار كيلومتر مربع و اهالي آن بيشتر از 6 ميليون مي باشد. از شمال تا جنوب 350 كيلومتر و از غرب به شرق 700 كيلومتر امتداد دارد. طول عمومي مرزهاي آن بيشتر از 3 هزار كيلومتر است. از جمله 1030 كيلومتر با دولت اسلامي افغانستان، 230 كيلومتر با جمهوري مردمي چين، مرز مشترك دارد و از طرف شمال و غرب با كشورهاي ازبكستان و قرقيزستان همجوار مي باشد.

 شهرهاي معاصر و خانه هاي استقامتي (مسكوني) را بي تامين شرايط رفاهي از قبيل آبگرم، مركزهاي گرمدهي و اجاق هاي گاز نمي توان تصور نمود. سبك و طرح هاي معماري معاصر هم اكنون، چه شهرهاي باستاني خجند، پنجكنت، استروشن(اوراتپه)، كولاب و چه شهرهاي نو از قبيل خاروق، قيراقوم، نارك، راغون، سربند و امثال آنها را آرا داده اند. شهر دوشنبه، پايتخت جمهوري تاجيكستان بزرگترين شهر كشور بوده، تعداد اهالي آن بيشتر از نيم ميليون نفر مي باشد. شهر قيراقوم با قالين ها و فرش هاي مرغوب خود خيلي مشهور است. شهر نارك نيز زيباست. شهر نارك با بند آب و نيروگاه برق آبي بي نظير خود مشهور مي باشد. تاجيكستان از لحاظ ذخيره هاي نيروي برق آبي در جهان يكي از جاهاي اول را صاحب مي باشد. بعد به آخر رسيدن ساختمان نيروگاههاي برق آبي سنگتوده و راغون در درياي (رود) وخش جمهوري تاجيكستان نه تنها احتياج داخلي خودرا به نيروي برق تامين مي كند، بلكه مي تواند به بازار جهاني نيز آن را برآرد. مدتي بيش از 20 سال است كه نيروگاه برق آبي نارك- اين معجزه نيروآفرين-  محل هاي اهالي نشين وادي حصار، كارخانه هاي صناعتي شهر دوشنبه، كارخانه آلومين شهر تورسن زاده، مجتمع توليدي برق و كيميايي ياون را با نيروي برق ارزان تامين مي كند.

مطابق قانون اساسي (سرقانون) جمهوري تاجيكستان حاكميت دولتي شكل رياستي داشته، رئيس جمهوري تاجيكستان سرور دولت به حاكميت اجرايي مي باشد. 6 نوامبر سال 1999 در نتيجه انتخابات عمومي خلقي امامعلي رحمان به مهلت 7 سال به رياست جمهوري تاجيكستان انتخاب گرديد.

مجلس عالي – پارلمان جمهوري تاجيكستان مقام عالي نمايندگي و قانونگذاري مي باشد. مجلس عالي از دو مجلس- مجلس ملي و مجلس نمايندگان عبارت بوده- مهلت وكالت آن 5 سال است.

مجلس نمايندگان در اساس انتخابات عمومي بي واسطه و آوازدهي پنهاني انتخاب گرديده به طور دائمي كسب عمل مي كند. بعد فروپاشي دولت ابرقدرت اتفاق ساويتي در سرزمين سابق شوروي يك قطار دولتهاي مستقل عرض وجود نمودند. 9 سپتامبر سال 1991 جمهوري تاجيكستان دولت صاحب استقلال اعلام گرديد. براي نخستين بار سال 1100 بعد از تاسيس  دولت سامانيان، تاجيكان دوباره صاحبدولت شدند

 

اطلاعات عمومي:

نام كشور: جمهوري تاجيكستان

پايتخت: دوشنبه

شهرهاي مهم: خجند، كورگان تپه، خاروق و كولاب

كشورهاي همجوار: در شرق جمهوري خلق چين (230 كيلومتر)، جنوب جمهوري اسلامي افغانستان (1206 كيلومتر)، در شمال و غرب جمهوري قرقيزستان (870 كيلومتر) و ازبكستان (1161 كيلومتر)

بلندترين نقطه: قله اسماعيل ساماني با ارتفاع 7495 متر (قله كمونيزم سابق)

كمترين ارتفاع: سيردريا 300 متر

جمعيت شهر نشين: 26.6٪

تراكم نسبي: 43.2 نفر در هر كيلومتر

تركيب جمعيت: تاجيكها 64.9 ٪ ، ازبكها 25٪ ، روس ها 3.5٪ ديگر اقوام (تاتارها، اكرايني ها، آلماني ها، قرقيزها، يهوديها، ارمني ها و غيره) 6.6٪

پيروان مذاهب: سني ها 80٪، اسماعيليه 5٪ ، ديگر  مذاهب شامل شيعيان، يهودي ها و مسيحي ها 15٪

نسبت باسوادي: 98 ٪ (زنان 97٪ و مردان 99٪)

 

منبع وبسايت استروشن

گفتگو با كارگردان تاجيك

گفتگو با جمشيد عثمانف، كارگردان تاجيك مقیم پاریس

 

سینمای ایران را چطور می بینید؟

فکر می‌کنم بعد از انقلاب، سینمای ایران هم یک انقلابی داشت. برای اینکه پیش از انقلاب ما سینمای ایران را نمی‌دانستیم. سینمای ایران برای ما کمی همچون سینمای بالیوود بود ولی بعد از انقلاب، کارگردان‌ها درباره زندگی حرف زدند. من دوست دارم سینمای ایران را... سینمای ایران بسیار شبیه است به سینمای تاجیک، ما یکی هستیم... وقتی فیلم‌های من را در کشورهای اروپایی تماشا می‌کنند، از من می‌پرسند که شما از ایران هستید؟ من می‌گویم بله، من از ایران هستم، برای اینکه تاجیکستان هم ایران است. فرهنگ یکی است، تاریخ یکی است... ریشه‌ها یکی هستند، زبان یکی هست، حافظ یکی هست برای ما...

به نقل از رادیو زمانه